آشنایی با ضد انفجار

مقدمه

با وجود گازها و غبارات قابل انفجار در برخی از مراکز صنعتی از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، رنگ سازی، کارخانجات سیمان، صنایع شیمیایی، خودروسازی، جایگاه های سوخت، سیلو ها و معادن و ….. استفاده از تجهیزات الکتریکی می تواند خطرات و صدمات جبران ناپذیری را ایجاد نماید. به منظور جلوگیری از این حوادث می بایست تاسیسات و دستگاه هایی که در مناطق مستعد انفجار نصب می گردند به گونه ای طراحی و تولید و نصب شوند که تمهیدات حفاظتی لازم در برابر شوک الکتریکی، جرقه، پدیده شکست القایی و ….. در شرایط کارکرد معمولی یا وجود عیب برای آن ها اندیشیده شده باشد. به این گونه از تجهیزات اصطلاحاً تجهیزات ضد انفجار گفته می شود.

شرایط ایجاد یک اشتعال

الف:اکسیژن هوا به قدر کافی موجود باشد.
ب:درجه حرارت لازم برای اشتعال ماده که می تواند توسط شعله ، قوس،جرقه،سطوح داغ یا هر منبع انرژی دیگر تامین شود.

تعریف انفجار

تبدیل سریع هر یک از حالت های ماده (جامد،مایع،گاز) به گاز با توجه به تامین دو شرط در کسر ثانیه را انفجار می نامند.

محیط قابل انفجار

محیط مستعد انفجار عبارت است از فضای مملو از ترکیب انفجاری که شامل مواد قابل انفجار ، اکسیژن باشد.
بدیهی است که با توجه به اثرات مخرب ناشی از یک انفجار باید تمهیدات خاصی را در نظر گرفت . به همین منظور ادوات و تجهیزات که در صنعت به کار میروند باید یه گونه ای انتخاب شوند که به فضای عملیاتی آن صنعت سازگار بوده و بتوانند به نحو مطلوب و بدون ایجاد خطر مورد بهره برداری قرار گیرند.
به همین دلیل علاوه بر دقت در انتخاب پارامتر های برقی دستگاه ها از قبیل ولتاژ، آمپر، توان و غیره که می با یستی به دقت برگزیده شوند بایستی بدنه ای که در آن قطعات برقی جاسازی شده اند نیز متناسب با ان منطقه عملیاتی انتخاب شوند.

محدوده قابل انفجار در یک ترکیب قابل اشتعال

برای تولید اشتعال یک ترکیب قابل اشتعال یا قابل احتراق،می بایست گاز مزبور به نسبت لازم با هوا یا اکسیژن آمیخته شود تا در یک محدوده ترکیب مناسب به وجود آید و این مخلوط به قدر کافی اطراف تاسیسات برقی را احاطه نماید.
حد پایین این محدوده یا زیر این محدوده حد پایین انفجار LOWER EXPLOSION LIMIT LEL و فصل مشترک این محدوده یا بالاتر از آن حد بالای انفجار UPPER EXPLOSION LIMIT UEL نامیده میشود.
در زیر این محدوده، مقدار گاز قیاس با هوا ، به اندازه ای کافی نیست که ترکیب این دو قابلیت انفجار پیدا کند و بالای این محدوده،مقدار هوا در قیاس با حجم ماده ی آتشگیر به اندازه ای نیست که ترکیب آن دو قابلیت انفجار را داشته باشد البته در هر دو حالت اخیر نیز چنانچه نسبت هریک به میزان مناسب برسد ، می تواند ترکیب را به یک جو مستعد انفجار تبدیل کند.

انواع عوامل اشتعال

عوامل اشتعالی که ممکن است سبب یک انفجار شود عبارت است از:

الف- قوس های الکتریکی و جرقه های الکتریکی.

قوس های الکتریکی ناشی از تاثیرات کنتاکت ها.
جرقه های ناشی از شل بودن اتصالات الکتریکی.
تخلیه بار های الکترو استاتیک.
ایجاد جرقه در حالت آسیب دیدگی یا قطع شدن کابل ها.
جریان های اتصالات کوتاه.
صاعقه.

ب- جرقه های مکانیکی ناشی از اصطکاک ، ضربه . یا سایش

سنگ فرز.
جوشکاری.

پ-سطوح داغ ناشی از عملکرد تجهیزات مکانیکی یا الکتریکی.

ت-بارهای الکترو استاتیکی ناشی از تاثیر یک پروسه جدا سازی و یا تزریق که حداقل با یک ماده قابل شارژ درگیر شده باشد.

پر و خالی کردن مایعات پودری و …..

ث-منابع دیگر مانند:

امواج الکترو مغناطیسی.
امواج مافوق صوت.
تشعشعات مادون قرمز.

طبقه بندی فضاهای عملیاتی مستعد خطر بر اساس استانداردNEC 500

به طور کلی فضاهای مستعد خطر به دو گروه معادن زغال سنگ و غیر معادن تقسیم میشوند.

1-گروه معادن : به علت شرایط خاص هر معدن، از استادارد های جهانی در طبقه بندی و گروه بندی این مناطق استفاده نمیشود و هر کشور برای خود یک سری قوانین و دستور العمل ها را وضع نموده است.
معمولا یک معدن دست نخورده ذغال سنگ جزو مناطق مستعد خطر محسوب میشود.
از جمله استاندارد های طبقه بندی این مناطق می توان به استاندارد شماره CAN/CSA-M421-93موسسه CSAکشور کانادا اشاره نمود. بر اساس این استاندارد تنها دستگاه های برقی ای که برای استفاده در معادن دارای گاز قابل انفجار یا اشتعال دارای تاییدیه معتبر باشند می توانند در معادن مورد بهره برداری قرار گیرند.
البته این قاعده شامل دستگاه هایی که در مسیر های تهویه هوا برای رقیق کردن گاز متان مورد بهره برداری قرار می گیرند نمی باشد. و در کل مسیر های تهویه هوا جزو مناطق مستعد خطر محسوب نمیشوند.
همچنین این استاندار مشخص می نماید که در محل هایی که گاز متان بیش از 1.25 درصد حجم فضای موجود را اشغال کرده است استفاده از نیروی الکتریسیته به هیچ وجه مجاز نیست تنها استثنا در این مورد استفاده از درپوش لامپ های مورد استفاده در معادن و دستگاه های ایمن ذاتی هستند که در فصل های بعد راجع به آن توضیح خواهیم داد.
در مورد درپوش لامپ های مورد استفاده در معادن توسط سازمان CENELECاستاندارد شماره BS EN5003را تدوین شده است که معادل IEC آن استاندارد شماره IEC62013 می باشد.

2-گروه غیر معادن: فضاهای مستعد خطر، مطابق ماده شماره 500 آیین نامه ملی برق کشور آمریکا N.E.C به سه CLass طبقه بندی می شوند.

Class I: مکان هایی هستند که در آنها گازها یا بخار های قابل اشتعال به طور معمول وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیایند.
Class II: مکان هایی هستند که در ان ها غبارهای قابل اشتعال مانند غبارهای برخی از فلزات ، غلات ، ذغال و نظایر آن ها به طور طبیعی وجود دارند یا ممکن است به وجود بیایند.
Class III: مکان هایی هستند که در آن ها فیبر ها و تارهای اشتعال وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیاید.

شرایط عملیاتی تاسیسات صنعتی غیر از معادن ذغال سنگ ویا سیلو ها معمولا درI CLass قرار می گیرند.

آیین نامه N.E.C هر کلاس را به DIVISON تقسیم کرده است:

درI Division I CLass احتمال وجود گازها و غبار های قابل اشتعال در شرایط عادی وجود دارد.
در Division II Class I فقط در شرایط غیر عادی ممکن است گازها یا غبار های قابل اشتعال به وجود بیاید.

درحال بارگزاری

محصولات

خدمات گارانتی

خدمات پس از فروش